Bij ons in Auschwitz – een compacte en indrukwekkende bloemlezing
Ooggetuigenverslagen van de Holocaust, er zijn maar weinig meer impactvolle en schokkende verhalen in de wereldgeschiedenis. Want het zijn verhalen die niet vergeten mogen worden. In dit boek Bij ons in Auschwitz heeft Arnon Grunberg de meest veelzeggendste verhalen verzameld van hen die ooggetuige waren. Een indrukwekkende en compacte bloemlezing, die misschien wel meer dan ooit gelezen dient te worden.
Een indrukwekkende bloemlezing
Door Arnon Grunberg werd in 2020 de bloemlezing Bij ons in Auschwitz samengesteld, een rijke en indringende verzameling van kampliteratuur. Deze tweede bundel bevat een selectie hiervan. Korter en compacter, maar desalniettemin even indrukwekkend. Getuigenissen van onder meer Tadeusz Borowski, Primo Levi, Elie Wiesel en Wieslaw Kielar. Zij die overleefden en de bevrijding meemaakten, maar daarna met gevoelens van schuld en schaamte worstelden.
En dan is er de huidige actualiteit van de oorlog tussen de Israëliërs en Palestijnen, waardoor dit boek nog indringender wordt. Het is eigenlijk vooral nog moeilijker om te lezen, wetende wat er nu speelt. Een moedeloos en zwaar gevoel overviel me dan ook tijdens het lezen. Want waar heeft al die onvoorstelbare ellende toe geleid, nu 80 jaar later. Geen vrede en geen verdraagzaamheid. Een complexe oorlog en een toename van Jodenhaat.
Bij ons in Auschwitz – belangrijke getuigenissen
Mede gezien de huidige situatie in het Midden-Oosten zijn juist nu de getuigenissen ontzettend belangrijk en mogen deze verhalen niet vergeten worden. Als lezer volg je de opgepakte Joden, van de aankomst met de treinen tot de verdeling in het kamp, de gaskamers, de dwangarbeid en de bevrijding. Dapper, onthutst, bang, lamgeslagen en onderdrukt doen zij hun verhaal. Sommigen overleefden maar velen niet. Hun verhalen bleven bestaan.
In het voorwoord van Arnon Grunberg lezen we over het ontstaan van de haat richting de Joden. Het historisch perspectief weet hij helder te omschrijven. Bijvoorbeeld over de ligging van Auschwitz en het gebruik van het gas Zyklon. Maar ook hoe de vernietiging van de Joden steeds belangrijker werd voor de Nazi’s naarmate de oorlog voor hen desastreuzer verliep. Zo vormt de inleiding een korte maar krachtige toelichting voor de omstandigheden van de Holocaust.
Inleiding en achtergronden Tweede Wereldoorlog
Bij Ons in Auschwitz maakt direct al indruk met de afbeelding op de voorkant. Deze kun je eigenlijk niet bekijken zonder een steek in je buik te voelen. De band tussen een vader en kind, de kwetsbaarheid van een kind en het lot dat hen te wachten staat; dit beeld wordt erg krachtig gevangen. Arnon Grunberg beschrijft ook in de inleiding hoe de overlevingskansen van jonge kinderen minimaal waren. In de verhalen van Bij ons in Auschwitz komen zij dan ook beperkt voor. Deze aangrijpende zin van de auteur over kinderen omvat alle gedachten die je daarbij als lezer hebt:
Zij maken de afgrond nog dieper, het onrecht nog ondoorgrondelijker, zij onderstrepen de uniciteit van die moordplaatsen, de vraag waarom de harten van die moordenaars niet braken is onze vraag, of zou dat moeten zijn.
De neerslag van Auschwitz
Een ander onderwerp dat ter sprake komt omvat de verschillende Joodse Raden in Europa. Opgericht door de Duitsers, bestaande uit hooggeplaatste vertegenwoordigers van Joodse gemeenschappen. De veelgeprezen serie De Joodse Raad heeft laten zien hoe onvoorstelbaar complex deze gedwongen regeling is geweest. Een rol die bijvoorbeeld de voorzitter van de Judenrat in Warschau, Adam Czerniakow, niet meer aankon. Hij pleegde zelfmoord doordat hij niet in staat was een doodvonnis te tekenen voor kinderen.
Inzicht, kennis en begrip
Deze getuigenissen geven stuk voor stuk een indringend beeld van de Holocaust. In 5 jaar tijd werden er 1,1 miljoen mensen vermoord in Auschwitz. Zelfs nog na de bevrijding stierven er velen door ziektes en ondervoeding. De laatste hoofdstukken van hen die overleefden geven aan hoeveel trauma’s en schuldgevoelens daarvan overbleven. Ook hier maakt het verhaal over een kind indruk, een getuigenis van Primo Levi over de kleine Hurbinek. Een driejarig onderontwikkeld kind dat stierf na de bevrijding van Auschwitz. Niets rest er van hem; hij getuigt hier in mijn woorden.
De getuigenissen in Bij Ons in Auschwitz geven inzicht en kennis. In de vernietigende kracht van haat en oorlog, maar ook in de wil om te overleven en de kracht van liefde. Stuk voor stuk indrukwekkende verhalen die voort moeten blijven bestaan omdat dit belangrijk is, maar ook nog steeds nodig is.
- Kijk meer boekenreviews over De Tweede Wereldoorlog.
- Zie de website 4en5mei voor alle activiteiten rondom het herdenken van de slachtoffers en vieren van de vrijheid.
- Zie hier de trailer van de serie De Joodse Raad:
Specificaties Bij ons in Auschwitz – Compact
Inleiding en samenstelling: Arnon Grunberg | Omslag: Nanja Toebak | Uitgeverij: Querido | 9789021487373 | november 2023 | 240 pagina’s | Meer informatie vind je bij je lokale boekhandel, check de website van Uitgeverij Querido of kijk bij Bol.com
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
