Filowijzer – een inspiratiegids voor filosoferen in de klas
Filowijzer staat vol met inspiratie voor filosoferen met jongeren en kinderen. Tijdens mijn pabo-opleiding volgde ik het keuzevak ‘Filosoferen met kinderen’ en deed ik ook vaak oefeningen in mijn stageklassen. Ik sta nu al jaren niet meer voor een vaste klas, maar toch is het voeren van diepere gesprekken en het kind echt aan het denken zetten voor mij altijd belangrijk gebleven. Ook thuis filosoferen we wat af. Ik kijk dus graag of Filowijzer leerkrachten zou kunnen helpen bij het inzetten van werkvormen rondom filosofie.
Filowijzer
Filowijzer biedt (toekomstige) filosofieleraren de nodige handvatten, uitgewerkte voorbeelden en inspiratie om het filosofisch denken bij leerlingen te stimuleren. Ieder hoofdstuk behandelt één typisch filosofische leeractiviteit, zoals begrippen definiëren, classificaties maken, gedachte-experimenten uitvoeren, paradoxen oplossen, morele dilemma’s bespreken, enzovoort.
Bij elke leeractiviteit wordt uitgelegd wat die precies inhoudt en hoe je ze kunt inzetten in de klas. Vervolgens wordt deze uitleg concreet gemaakt aan de hand van voorbeeldoefeningen en filowijzers: handleidingen, stappenplannen of instructies die een leidraad vormen voor leerlingen en/of leraren bij het maken van oefeningen.
Daarmee komt dit boek tegemoet aan de behoefte aan didactische tips en bruikbaar lesmateriaal om te filosoferen in de klas. Op basis van zijn ruime ervaring met filosofieonderwijs, toont de auteur Koenraad Roelands, hoe de kritische en creatieve denkvaardigheden van leerlingen met succes kunnen worden aangescherpt.
Echte vragen stellen
Misschien ken je het nog wel van vroeger: De leerkracht stelt veel vragen op een dag… maar meestal weet hij zelf het antwoord al. Gek eigenlijk toch? Hoe vaak stel je als volwassene een vraag aan een kind waar je zelf het antwoord ook niet op weet? Op de jenaplanschool waar ik zelf werk als directeur vinden we verwondering belangrijk, ook verwondering vanuit de stamgroepleider (leerkracht). Samen diep nadenken over je leervragen, ook al in groep 1, is een uitdaging. Filosofie kan daar mijns inziens heel goed bij helpen. Want niet op elke vraag is een pasklaar antwoord, ook dat mogen kinderen leren.
Filowijzer is een boek dat in de basis gericht is op jongeren in het voortgezet onderwijs. In de inleiding staat mooi beschreven dat het vak Filosofie in Nederland al aardig voeten aan de grond heeft gekregen, maar in Vlaanderen nog minder. Filowijzer is gericht op het Vlaamse onderwijs, maar absoluut in te passen in het Nederlandse onderwijs. Niet alleen voor mensen die Filosofie als apart vak willen onderwijzen, juist niet!
Ik heb Filowijzer nog een beetje met een andere blik gelezen. Mijn zoektocht is hoe je dit boek zou kunnen gebruiken in het basisonderwijs. En, om maar direct met de deur in huis te vallen. Ik denk dat dat heel prima kan!
Filowijzer bevat theorie en een heel praktische uitwerking
Wat ik erg goed vind aan Filowijzer is dat het een goede combinatie bevat van theorie en praktijk. Alleen een inspiratiegids vol werkvormen is vaak leuk om te lezen, maar verdwijnt ook regelmatig op de boekenplank. Filowijzer nodigt uit tot dieper lezen, omdat er ook theorie wordt behandeld. De opbouw is goed.
De start van het boek is, met name voor Nederlandse leerkrachten, wat traag. Er wordt meer ingegaan op de Vlaamse situatie en dan ook nog met name in het vervolgonderwijs. Maar… houd vol lieve basisschoolleerkracht, want er gaat nog een wereld voor je open!
Na de inleiding vindt concretisering plaats. Hoe voer je een goed filosofisch gesprek? Hoe stel je filosofische vragen? Het is praktisch gericht, zelfs tot aan de opstelling van de stoelen aan toe. Ook zet het jezelf aan het denken, wat voor vragen stel ik eigenlijk? Zijn dit open vragen waar ik zelf het antwoord ook niet op weet? Heb ik het geduld om te luisteren en de socratische houding toe te passen?
Je hebt als lezer de neiging om toe te trekken naar de blauwe blokken. Dit is namelijk de praktische uitwerking. Toch raad ik je aan om ook de tussenliggende tekst diep te lezen, want hier staat veel essentiële informatie in die je sterkt in de keuze voor een uitwerking.
Onderwerpen
Tijdens het bestuderen van de onderwerpen in Filowijzer zag ik geschikte onderwerpen voor de basisschoolleeftijd, maar ook wel delen die het basisonderwijs ontstijgen. Geschikt vind ik:
- Filosofische gesprekken voeren
- Filosofische vragen stellen
- De abstractieladder (tot op zekere hoogte)
- Classificaties maken
- Argumentaties analyseren (bovenbouw, absoluut ook geschikt voor begrijpend lezen)
- Kritisch denken
- Gedachte-experimenten uitvoeren
- Morele dilemma’s
Waar Filowijzer ook zeer geschikt voor is, is voor een plusklas of plusgroep in de school. Kinderen met een meer- of hoogbegaafd intelligentieprofiel kunnen met veel onderwerpen heel goed aan de slag. Zo zijn de verschillende paradoxen, die beschreven worden in hoofdstuk 9, fantastisch om in te zetten met bovenbouwers die diep en creatief kunnen denken. Ze worden hierin absoluut uitgedaagd. En wat zo fijn is aan het boek, de concrete uitwerking staat er ook bij!
Specificaties Filowijzer
Auteur: Koenraad Roelands | Uitgever: Pelckmans | september 2022 | 220 pagina’s | 9789464013023 | meer informatie bij je lokale boekhandel of klik hier
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
- Karel viert Kerstmis – een prentenboek voor peuters - 11/11/2024
- Dit is Vos – een geweldig AVI-groeiboek - 03/10/2024
- Zuid-moeders hebben geen geheimen – een tweede roman - 01/10/2024