Hoe duur was de suiker? Een boekentip!
‘Hoe duur was de suiker?’ kreeg ik te horen van een collega toen ik vroeg om boekentips voor in de trein. Hij was snel met zijn antwoord. Voor hem stond als een paal boven water vast dat deze historische roman precies was wat ik nodig had. Hij had gelijk. ‘Hoe duur was de suiker?’ is een boekentip om door te geven. Het leest fijn en je wordt er echt wel een beetje wijzer van. Adriaan van Dis zou zeggen dat het je empathischer maakt, misschien heeft hij wel gelijk.
Roen, mijn collega die deze boekentip gaf, hoefde niet eens na te denken over een titel. Ik kan mij herinneren dat ik een beetje verbaasd was. Roen had eerder aangegeven niet zo van lezen te houden. Geïntrigeerd bestelde ik het boek en toen ik eenmaal begon met lezen wist ik waarom Roen dit aanraadde. Het beschrijft het leven op en rond een plantage in Suriname in de tweede helft van de achttiende eeuw. Of zoals op mijn exemplaar uit 2008 van ‘Hoe duur was de suiker?’ op de voorkant staat:
Het historische verhaal van twee dochters uit een plantersfamilie en hun slaven
Hoe duur was de suiker?
Waar gaat ‘Hoe duur was de Suiker?’ over?
Deze ondertitel, of stukje onder de titel doet naar mijn mening geen recht aan het verhaal van “Hoe duur was de Suiker. De pleegzussen Elza en Sarith wonen op een suikerplantage in Suriname. Als dochters van de planter Fernandez ontbreekt het hen aan niets, maar er is angst onder de planters. Er zijn opstanden uitgebroken onder de geslaafden. De slechte leefomstandigheden, de wrede straffen en het gevaarlijke werk op de plantage zijn hier de aanleiding toe. Onder leiding van Boni plegen ontsnapte geslaafden overvallen op de plantage. Dat leidt ertoe dat er vanuit Nederland, of zoals het toen heette De Republiek der zeven Verenigde Nederlanden, een leger afvaardigt om de opstanden de kop in te drukken. Wat die opstanden kosten geld en uiteindelijk is Suriname een wingewest. En zo leren we Jan kennen. Een soldaat uit een volkswijk van Amsterdam die de tropenhitte maar slecht kan verdragen en uiteindelijk overlijdt.
Ondanks alle opstanden moeten Elza en Sarith wel trouwen. Dat is de main priority voor ieder meisje: een goede partij vinden. Elza is de eerste die ‘ja’ zegt. In 1766 trouwt zij met Rutger. Hij heeft een goede baan als assistent-administrateur en maakt zich hard voor een betere bescherming en behandeling van de geslaafden. Iets waar Elza zich in kan vinden. Zij had altijd al een goede verstandhouding met Ashana, de vrouw die Elza opvoedde nadat haar moeder was gestorven. Elza’s bediende Maisi is Ashana’s dochter. Dat Ashana geslaafd was maakt voor Elza niet uit.
Huwelijkspartner
Voor Sarith wel. Zij kwam met haar moeder in het huis van de Hébron suikerplantage wonen nadat de moeder van Sarith met de vader van Elza is getrouwd. De rustige sfeer in huis en op de plantage waar de suiker wordt verbouwd is van korte duur. Zeker niet als Elza is getrouwd en in Paramaribo mag wonen. Voor de knappe Sarith is nog geen huwelijkspartner in zicht. Er zijn wel genoeg mannen, ze flirt graag met ze. Ze probeert zelfs de man van Elza, Rutger, te verleiden. Die gaat daar – uiteindelijk- niet in mee. Om Sarith heen trouwen al haar zussen en haar vriendinnen. Dat leidt tot jaloezie. Vandaar dat ze Ruger wilde verleiden. Om Elza nog meer dwars te zittten, laat ze Ashanti doodranselen. Er is geen ander woord voor. Doodranselen. En ermee wegkomen.
Uiteindelijk trouwt ze met Julius Robles Medina, een rijke oudere man. Ze verhuist naar zijn plantage ‘Klein Paradijs.’ Hem bedriegt ze ook, met luitenant Andersma, wanneer Julius weg is. Juist op dat moment overvalt Boni de plantage ‘Klein Paradijs’. Sarith, Mini-Mini (Sarith’s persoonlijke bediende) en Sarith’s zoontje Jethro komen met de schrik vrij. Andersma niet. Wanneer Julius thuiskomt en van de overval hoort, maar ook van Andersma keert hij zich af van Sarith. Hij wordt verliefd op Mini-Mini. Mini-Mini ook op hem en na een tijdje raakt ze in verwachting. Sarith komt daarachter. Wat volgt is van een onvoorstelbare wreedheid die zich uiteindelijk tegen Sarith keert. ‘Hoe duur van de suiker?’ blijkt ook nu weer een aangrijpend verhaal.
De lijn van toen naar nu: thematiek
Dat aangrijpende verhaal draait om Elza en Sarith, zeker aan het begin van dit boek, McLeod slaagt er in haar debuutroman in, om door verschillende personages op te voeren een veelzijdig beeld te geven van het Surinaamse leven in de achttiende eeuw. De thema’s racisme en kolonialisme vallen als eerste op, hoe kan het ook anders met een boek dat ze afspeelt op een plantage waar slavernij de gewoonste zaak van de wereld is. In ‘Hoe duur was de suiker?’ verweeft Cynthia McLeod ook het seksisme en de bekrompenheid van de Surinaamse planterswereld. Het wordt nergens een aanklacht, maar McLeod weet haar punt te maken. De lijnen van de slavernij van toen en de ‘Black Lives Matter’- beweging van nu zijn zo te trekken. Hoe duur de suiker was? Het werd in ieder geval te duur betaald.
Een wereld waarin mannen alles mochten, tot en met het verkrachten van slavinnen en daarmee wegkomen. Meisjes daarentegen mogen nog geen man aankijken voor hun huwelijk. Dat dat Sarith frustreert en wellicht zelfs ten grondslag ligt aan al haar wreedheden zou kunnnen. Je neemt alleen een systeem niet op de schop door het nog zwaarder te maken voor degenen die er het meest onder te lijden hebben. Al vraag ik me af of als je Sarith in het echte leven tegenkomt ze daar überhaupt over nadenkt.
Archiefonderzoek en Sranan Tongo
Cynthia McLeod heeft uitvoerig archiefonderzoek gedaan voordat zij ‘Hoe duur was de Suiker?’ schreef. Zowel archieven in de Verenigde Staten als in Suriname zelf zijn geraadpleegd. Voor mij geeft dat aan dat ze dit verhaal graag goed wilde schrijven. Dat het moest kloppen. Ook loopt MCLeod niet weg voor de taal van Suriname, het Sranan Tongo. In mijn exemplaar heeft de uitgever bedacht om het Sranan Tongo te vertalen naar het Nederlands en achter in het boek het Sranan Tongo op te nemen. Ik heb begrepen dat in nieuwere uitgaven van dit verbeterd is. Dat het Sranan Tongo is gehandhaafd en onderaan de pagina de vertaling in het Nederlands staat.
‘Hoe duur was de suiker?’ bleek een uitstekende leestip te zijn die ik graag doorgeef. Het is goed geschreven, relevant en een eye-opener van jewelste.
Specificaties Hoe duur was de suiker
Schrijver: Cynthia McLeod | Uitgeverij de Geus | Jaar van uitgave: 1987 (vierde druk in 2008) | 9789054294481 | Kijk hier voor meer informatie of ga naar je lokale boekhandel
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
- Kinderboekenweek 2021 worden wat je wil, een overzicht - 13/09/2021
- Het Mirakel, een roman over oerkracht - 31/08/2021
- Nachtmissies, een boek voor de schoolbibliotheek - 10/08/2021