Jagen verzamelen opvoeden; een informatief boek van Michaeleen Doucleff
Bij de geboorte van je kind krijg je er (helaas) geen handleiding bij. Als nieuwbakken ouder moet je het zelf maar gaan ondervinden en uitzoeken; lang leve het moederinstinct. Maar vragen zijn er altijd en bij mij vooral nu. Mijn dochter zit in de peuterfase en het is op sommige dagen echt een strijd. Dat wil ik helemaal niet maar die strijd is soms onvermijdelijk. Of kan het toch anders? Volgens Michaeleen Doucleff wel en daarmee is mijn interesse gewekt voor het boek Jagen verzamelen opvoeden.
Voorwoord; confronterend en tegelijkertijd informatief
Het voorwoord van Jagen verzamelen opvoeden is voor mij persoonlijk best confronterend. Aan de ene kant denk ik namelijk dat ik het best goed doe met de opvoeding van mijn dochter. Ze is netjes en beleefd, zegt dankjewel als ze iets krijgt en ik leer haar dat ze moet wachten op haar beurt. Maar aan de andere kant herken ik mezelf ook meteen in de situatie die de schrijfster schetst. Ik heb ook regelmatig een strijd met mijn dochter.
Oké het is een peuter en die ontwikkelen nu juist hun eigen ik en dat is blijkbaar normaal. Zo voelt het helaas soms niet. Nee is een veelgebruikt woord hier door mijn peuter in huis. Boos worden en dus de strijd aangaan helpt eigenlijk niet; allebei zijn we boos en bereiken we niet het punt wat we willen bereiken. Het doet me soms ook echt pijn in mijn moederhart om (weer) boos te worden. Maar soms lijkt het op dat moment het enige te zijn dat ik kan doen.
Doel van Jagen verzamelen opvoeden
Het doel van Jagen verzamelen opvoeden is om de elementen die opvoeden rijk is te gaan leren kennen en te leren hoe je deze kunt toepassen bij jou thuis. Daarnaast heeft het boek nog als doel om de frustrerende cyclus te doorbreken van het uitproberen van steeds andere opvoedtechnieken. Onze beperkte kijk op opvoeden wordt hierdoor wat breder en we gaan zien hoe mooi opvoeden kan zijn. Onze kennis wordt dus aardig aangevuld.
Deel 1; Het vreemde wilde Westen
De schrijfster Michaeleen Doucleffis een wetenschapscorrespondent voor de Amerikaanse radio-omroep NPR. Zij woont met haar man en dochter in San Francisco en ervoer wat ‘problemen’ in de opvoeding naar haar dochter toe. Bepaalde situaties waren lastig en merkte ze dat het soms uitliep op een strijd; iets dat je juist niet wilt hebben met je kind. Na wat zoeken op internet ging zij voor het autoritair opvoeden, streng maar vriendelijk. Het mislukte echter telkens; de boosheid bleef aanwezig en vooral voelbaar. Dit was voor beide partijen niet fijn.
Wat voor mij meteen herkenbaar was, is de situatie die zij schetst over het aankleden voor schooltijd.
‘Kun je alsjeblieft je schoenen aantrekken? smeekte ik voor de vijfde keer. ‘Nee!’ schreeuwde ze dan, en ze ging verder met het uittrekken van haar jurk en ondergoed.’ ‘Waarom luistert ze niet naar me? Wat doe ik verkeerd?’
Ik ervaar hier thuis ook regelmatig dit soort dingen en vraag me precies hetzelfde af. Je kan je voorstellen dat ik blij was dit soort voorbeelden te lezen en een soort van connectie te voelen met de schrijfster. Natuurlijk wist ik wel dat ik niet de enige ben die dit soort dingen meemaakt, maar er wordt niet veel over gesproken. Wanneer je andere moeders spreekt gaat het meestal allemaal goed en komen dit soort dingen niet snel ter sprake. Snel verder lezen dus!
Deel 2 van Jagen verzamelen opvoeden; de Maya methode
Wat ik zo mooi en vooral bijzonder vind aan dit boek is dat Michaeleen Doucleff dit boek heeft geschreven als een combinatie van informatie en ervaring. Je wordt ondergedompeld in de wereld van de Maya’s. Dit heeft ze letterlijk zelf gedaan: zich ondergedompeld in de wereld van de Maya’s. Ze is met haar dochter echt op reis gegaan en heeft een tijdje bij de Maya’s gewoond om met haar eigen ogen te zien en ontdekken hoe zij hun kinderen opvoeden. Op de eerste rang zat zij en heeft ze alles met haar eigen ogen gezien. Hoe kinderen uit zichzelf klusjes doen en niet omdat het moet, maar omdat zij het nut ervan inzien. Kinderen wordt een vaardigheid bijgebracht. Er wordt aandacht besteedt aan de omgeving en er wordt vervolgens actie ondernomen.
Wat ik erg mooi vond om te lezen en eigenlijk ook heel logisch klinkt is het volgende; kinderen willen helpen en dus behulpzaam zijn. Dit begint al in de dreumestijd. Een dreumes vindt het reuze interessant als je iets gaat doen in huis; stofzuigen, iets opruimen of iets pakken. Vaak achtervolgt je dreumes je om te kijken wat je gaat doen en of hij of zij je kan helpen. Wij in de westerse wereld zijn vaak geneigd om het allemaal zelf te doen. Bepaalde dingen zijn niet bedoeld voor kinderhandjes. Aan die hulp heb je niets omdat er vaak juist meer troep ontstaat. Maar wat als je op dat moment wel besluit om je dreumes erbij te betrekken?
Michaeleen vertelt
‘Kinderen leren om behulpzaam te zijn lijkt wel een beetje op hun leren lezen of rekenen. Je kunt niet zomaar mondelinge aanwijzingen geven aan een vierjarige, vervolgens een overzicht met tafels op de koelkast hangen en verwachten dat hij of zij meteen weet dat 3×3=9 en 8×4=32. Hetzelfde geldt voor klusjes. Je kind moet het langzaam leren. Je kind moet niet alleen begrijpen hoe hij of zij een klusje moet doen, maar ook wanneer en waarom de klusjes belangrijk zijn om te doen en welk nut het heeft om ze te doen voor het gezin en voor hem- of haarzelf.’
Waardeer dreumesen en peuters; willen ze helpen? Laat ze dan helpen. Het gaat misschien niet altijd goed maar het gaat ook om de manier waarop ze het leren. Oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Hoe vaker zij helpen en dit als een succesmoment ervaren, hoe beter het in de loop van de tijd gaat. En zo is de kans groot dat ze graag blijven meehelpen. Kijk wel naar waar je dreumes of peuter bij gaat helpen, niet alles is even geschikt. Samen kom je een heel eind!
Oefenen met behulpzaam zijn
In Jagen verzamelen opvoeden laat Michaeleen Doucleff zien dat er verschillende lagen zijn om behulpzaamheid uit te rollen. Dit verschilt namelijk per leeftijd. Bij baby’s van 0 jaar tot wanneer ze gaan lopen is het vooral belangrijk om ze te laten kijken en te betrekken bij wat je gaat doen. Bij kinderen van 1 tot 6 jaar oud gaat het meer om het aanmoedigen en om hulp vragen naast het laten zien. Laat ze kleine klusjes mee doen en vraag ook specifiek om de hulp van je kind. Hierdoor voelen ze zich serieus genomen en gezien en dat draagt bij aan een positieve ervaring. Kinderen van deze leeftijd kunnen op allerlei gebieden helpen. Denk aan dingen pakken, vasthouden, roeren, eten klaarmaken, dingen dragen, opruimen en schoonmaken.
Wat wel erg belangrijk is, is dat een taak wel echt moet zijn en iets bij moet dragen aan het geheel. Het kind merkt het snel genoeg als je een taak gaat verzinnen die eigenlijk een beetje nutteloos is. Maak de taak ook haalbaar voor je kind. Niets is zo mooi om te zien dat je kind een taak tot een goed einde heeft gebracht en jij hem of haar kan complimenteren. Die lach die er dan verschijnt is onbetaalbaar!
Kinderen van 6 tot 12 jaar
Bij de kinderen van 6 tot 12 jaar wordt nog als tip aangegeven om naast het aanmoedigen en tot actie aanzetten, je hen ook het initiatief moet laten nemen. Dit is het lastige punt; kinderen hun gang laten gaan. Dat is wat ik in het algemeen lastig vind. Zal het wel goed gaan? Probeer je er niet mee te bemoeien en leg hiermee de basis en accepteer de hulp van je kind.
Deel 3; de emotionele intelligentie van de Inuit
De Inuit is een gemeenschap die leeft op een uitgerekte strook land, voorbij de poolcirkel. Zij staan bekend als een zelfvoorzienend volk dat altijd de kalmte bewaard. Wanneer er een situatie zich voordoet zoals een pan die omvalt met heet water of iets wat kapot gaat, zullen deze mensen de rust bewaren en niet boos worden op elkaar. Emoties beheersen is daar erg belangrijk.
Zij zien het niet onder controle hebben van je emoties als een teken van onvolwassenheid. Schreeuwen naar elkaar is ook een no go. Dit is iets wat ik me eigenlijk niet echt voor kan stellen. Iedereen schreeuwt wel eens tegen elkaar toch? Of het nu is tegen je man of vrouw tijdens een woordenwisseling of tegen je kind als hij voor de zoveelste keer niet luistert. Toch?
Jagen verzamelen opvoeden; Ons kent ons
Voor Jagen verzamelen opvoeden gaat Michaeleen Doucleff ook op bezoek bij de Inuit. Aangekomen in een dorpje dat drie straten breed is en een paar straten lang, is het principe ‘ons kent ons’ alles omschrijvend. Bijna iedereen hoort bij de Inuit, behalve de schrijfster en haar dochter. Dus wanneer haar dochter een soort driftbui heeft in de plaatselijke supermarkt en in de avond niet naar bed wil in het hotel, weten de mensen hier al genoeg. Het verliezen van je geduld is hier in de westerse landen best normaal, iedereen heeft dat wel eens een keer. Maar bij de Inuit gebeurd dit nooit. Ze lijken niet van de wijs te raken. De kalmte is wat er heerst. Kinderen worden hier niet aangesproken op hun energie en krijgen niet te horen dat ze moeten stoppen met wat ze aan het doen zijn. Wat een rust!
Manier van opvoeden
Wat me opvalt is dat deze manier van opvoeden van generatie op generatie wordt doorgegeven. De rode draad hierin is het niet schreeuwen tegen elkaar en de kinderen. Alles wat gezegd wordt, zeggen zij op een kalme, rustige toon. Doucleff kon dit maar moeilijk geloven en vroeg zich dan ook af: ‘Zelfs als je kind je in het gezicht mept? Met de voordeur slaat en je buitensluit? Of expres door blijft gaan met jennen?’ Het antwoord daarop was ja. Want als kinderen klein zijn helpt het niet om je stem te verheffen of boos op hen te worden.
De Inuit beschouwen schreeuwen tegen een klein kind als vernederend. De volwassene verlaagt zich dan tot het niveau van het kind. Het wil echter niet zeggen dat omdat de Inuit niet schreeuwen, dat ze niet streng en consequent naar hun kinderen zijn. Dit zijn ze wel alleen dan zonder te schreeuwen.
Opvoeden volgens de Inuit:
Zodra je tegen je kinderen begint te schreeuwen, houden ze op met luisteren.
Liefhebben en zorgzaam zijn
Opvoeden volgens de Inuit is vooral liefhebben en zorgzaam zijn. Zij geloven niet in straffen, ook niet in een time out. Iets wat ik zelf wel eens een keer inzet. Even in de hoek staan, even uit de situatie weghalen en daarna even kort bespreken. Maar de Inuit geven aan dat je hiermee kinderen leert om weg te lopen uit de situatie, terwijl je de situatie hoort op te lossen. Ik snap het idee erachter, maar ik denk dat ik het toch heel moeilijk vind om het straffen weg te laten. Soms vind ik dat mijn dochter het echt heeft verpest en vind ik dat ze even een time out nodig heeft.
De zogenoemde dans van woede is een val. Je wilt als ouder niet in een cirkel komen met je kind en beide boos zijn. Daardoor blijf je in een cirkel hangen want de één is boos en de ander ook. De Inuit zeggen gewoon; hou op met praten en blijf gewoon stil. Zeg niets. Ja dat ken ik. Ik doe dat ook regelmatig bij mijn peuter. Ik ben het er namelijk niet mee eens dat zij op een bepaalde manier tegen mij praat. Wanneer zij haar zin niet krijgt en gaat ‘huilen’ negeer ik haar. Maar dan begint de volgende strijd; wie houdt het het langste vol? Zij met ‘huilen’ of ik met stil zijn?
Jagen verzamelen opvoeden deel 4; de Hadzabe
De Hadzabe leren Doucleff in Jagen, verzamelen, opvoeden dat je kinderen soms echt los moet laten. Terwijl zij in eerste instantie haar dochter op haar rug meedraagt door de bossen en daarna aan de hand meeneemt, merkt zij de weerstand. Haar dochter wil dit niet meer. Zodra het stamlid van de Hadzabe dit ziet, adviseert hij Doucleff om haar dochter voorop los te laten lopen. Voordat ze goed en wel beseft wat er aan de hand is, loopt haar dochter zonder problemen voorop door het bos over de paden en klautert ze op de rotsen. Door dit te doen, biedt ze haar dochter autonomie en geeft ze haar zo min mogelijk instructies. Zo voelt het kind zich zelfstandig en durft het zijn of haar eigen problemen op te lossen en krijgt daardoor meer zelfvertrouwen. Loslaten is dus echt het keyword?
Drie waardevolle tips
In dit deel van het boek komen ook wat mooie algemene tips naar voren;
- Het is goed voor kinderen als ze door verschillende mensen worden opgevoed. Grootouders, ooms en tantes, leidsters op het kinderdagverblijf enz.
- Laat je kind spelen met kinderen van verschillende leeftijden.
- Waardeer de mede-opvoeders die er zijn.
De Hadzabe voeden zelfstandige en aardige kinderen op; het gaat immers om het samenwerken met je kind waardoor de relatie soepeler gaat verlopen. Hadzabe kinderen hebben vrijheid maar weten ook dat er de verwachting is dat zij hun familie helpen. Dit gaat door middel van kleine verzoeken vanuit de ouders of grootouders. Het is vaak een deeltaak en daar is waar wij nog van kunnen leren. Wanneer je je kind vraagt om de woonkamer mee op te ruimen dan is deze taak groot en zal het kind weerstand gaan bieden. Maar wanneer je zelf op je knieën gaat zitten en meehelpt, zal het een stuk gemakkelijker gaan. Je kind voltooid een deeltaak en jij helpt mee om de algehele taak tot een goed einde te brengen. Probeer maar eens!
Zelfredzaamheid bij het oplossen van ruzies
Tijdens veel situaties in het boek Jagen verzamelen opvoeden herken ik situaties uit mijn privéleven. Maar bij dit onderdeel moet ik meteen denken aan de kinderen die ik dagelijks zie op mijn werk. Ik werk namelijk als pedagogisch medewerker op een kinderdagverblijf en werk met kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar. Wanneer kinderen ruzie maken, zijn wij als volwassenen er snel op gebrand om in te grijpen.
In sommige situaties is dit zeker goed, maar soms moet je kinderen ook dit zelf op laten lossen. Zo leren ze hoe ze moeten omgaan met hun gevoelens en hoe ze samen tot een oplossing kunnen komen. Natuurlijk grijp ik wel in als een kind echt pijn gedaan wordt. In de meeste andere situaties hoor ik het kind aan dat naar mij toekomt. En als het op een afstand gebeurt kijk ik altijd even voordat ik er naartoe loop. Zo heb ik een wat completer beeld voordat ik de kinderen kan helpen.
Deel 5; Westers opvoeden 2.0
Dit deel van Jagen verzamelen opvoeden is de afsluiter van het boek. Hierin blik Doucleff terug op de informatie die ze heeft mogen leren en verzamelen van alle verschillende stammen en invloeden over de wereld en legt ze dit tegen onze westerse opvoeding. Een bundeling van de krachten noem ik het.
Wat een boek is Jagen verzamelen opvoeden!
Ik wilde dit boek echt de eer toedoen die het verdient. Deze review is dan ook beduidend langer dan een gemiddelde review van mijn hand. Ik merkte bij het lezen van het boek namelijk dat ik steeds dingen wilde opschrijven. Er komt zoveel informatie op je af! En deze informatie wilde ik al deels met jullie delen om te laten zien wat een mooi en vooral herkenbaar en leerzaam boek dit is. Wat ik zo fijn vind aan Jagen verzamelen opvoeden is het feit dat de theorie gecombineerd wordt met de praktijk. Doordat Michaeleen Doucleff zelf naar de verschillende stammen is gegaan waar ze over schrijft en echt in het leven daar is gedoken, voel je de connectie met de manier van opvoeden die ze beschrijft.
Het boek is niet zomaar één, twee, drie uit. Je moet hier echt de tijd voor nemen en ook willen nemen. Het is vooral een informatief boek die je kennis aanvult en een andere kijk geeft over opvoeden. Het leest erg prettig en door de kleine illustraties die erbij staan oogt het boek minder als een grote bonk tekst. Kleine schema’s of schetsen laten zien hoe de informatie pakkend gedeeld kan worden. En zo geef je de kennis ook makkelijker weer door aan iemand anders.
Ik ben erg blij dat ik dit boek heb mogen lezen!
Specificaties Jagen verzamelen opvoeden
Auteur: Michaeleen Doucleff | Illustrator: Ella Trujillo | Omslagontwerp: bij Barbara | Oorspronkelijke titel: Hunt, Gather, Parent | Vertaald door: Elisabeth van Borselen | Uitgever: A.W. Bruna | 9789400513167 | juni 2021 | 320 pagina’s | Meer informatie bij je lokale boekhandel of klik hier
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
- Het Kabouterboek, een kijkje in de wereld van kabouters - 20/06/2023
- De koers; een thriller binnen de wielersport - 11/05/2023
- Volbloed; een boek met vier misdaadverhalen - 07/05/2023