Virginia Woolf – Je Eigen kamer. Een geëmancipeerd en vurig pleidooi
Wat als Shakespeare een geniale zus had gehad? Was zij dan net zo beroemd geworden? Al in 1928 vroeg de Britse schrijfster Virgina Woolf zich af waarom er kansenongelijkheid bestond tussen mannen en vrouwen. Het boek Je eigen kamer is een kritische, intelligente en haarscherpe analyse. Want zo ziet zij: een vrouw zou letterlijk en figuurlijk meer ruimte moeten krijgen. Een eigen kamer en financiële middelen om haar talenten te ontplooien. Interessante kost, en na bijna 100 jaar nog behoorlijk actueel. Gelukkig is er veel verbeterd, zoals ook de diepe hoop van Virgina Woolf was.
Dat juk waar ik het over had, vrouwen en fictie, de verplichting om tot een besluit te komen bij een onderwerp dat alle mogelijke vooroordelen en emoties oproept, dat alles, ik boog er het hoofd onder.
Een vurig pleidooi
Een mooi streven: boeken lezen van en over sterke vrouwen. Zij die de vinger op de zere plek weten te leggen en hier ook nog eens mooi over weten te schrijven. Dan mag Virginia Woolf (1882 – 1941) in ieder geval niet ontbreken in de boekenkast. Een Britse schrijfster die deel uitmaakte van de beroemde Bloomsbury groep. Ze publiceerde beroemde romans zoals Mrs. Dalloway, Jacobs Kamer en Naar de Vuurtoren. Maar ook vele essays over literatuur, welke zijn verzameld in de bundel Hoe lees je een boek?
Ze groeide op in een tijd waarin onderwijs voor meisjes niet vanzelfsprekend was. Zelf mocht ze als vrouw niet zonder begeleiding naar de bibliotheek van Oxford. Maar door haar achtergrond had ze al meer mogelijkheden om te lezen en schrijven dan de gemiddelde Britse vrouw.
Voor een college vrouwenstudies werd ze in 1928 als spreker gevraagd om iets te vertellen over het onderwerp vrouwen en fictie. Deze tekst werd getiteld A Room of One’s Own. Ze begint met een uitgebreide afweging over wat het onderwerp inhoudt. Volop twijfels, onzekerheden en vragen. En wat gelijk al opvalt: ze vindt niet dat ze zelf de waarheid in pacht heeft. Ze vertelt haar onderbouwing, en hoopt dat iedereen een eigen mening vormt over de positie van vrouwen. En daar ligt misschien wel het grootste verschil met de arrogantie van vele mannelijke schrijvers. Zij gaan vrijwel altijd van hun eigen gelijk uit.
Het enige wat ik zou kunnen doen, is jullie een mening aanbieden over een mineur punt: om fictie te kunnen schrijven moet een vrouw geld hebben, en een eigen kamer.
Een eigen kamer voor vrouwen
Ze vertelt in haar pleidooi over al haar emoties en wijdt veelvuldig uit over haar gedachten. Ik geef ze een chiquere naam dan ze verdienen. Ze haalt veel poëzie aan, dat bij haar emoties oproept van zowel verlatenheid als verrukking. Ze windt zich terecht op over alle belemmeringen voor vrouwen in die tijd. Waar vrouwen in de eerste plaats vooral heel veel kinderen kregen. Zelf geld verdienen bleek een moeilijke opgave.
We lezen over de grote behoefte aan filosoferen en kennis vergaren van deze interessante vrouw. In dit pleidooi gaat ze in op de filosofische vraag ‘Wat als Shakespeare een net zo begaafde zus had gehad‘. Had zij zich ook zo kunnen ontplooien tot een befaamde schrijver? Zeer waarschijnlijk niet, zo is de conclusie. Want het werd niet van haar verwacht. Erger nog, het werd eerder ontmoedigd voor vrouwen om te schrijven. Vrouwen werden langere tijd gezien als ondergeschikt. En zo zijn mogelijke genieën en talenten lange tijd onopgemerkt gebleven. Tot boosheid en verdriet van Virginia Woolf.
Soms zijn de zinnen in Je Eigen Kamer eindeloos, maar wel prachtig:
En ik bedacht hoe onaangenaam het is om buitengesloten te worden, en dat het misschien nog erger is om ‘binnengesloten’ te worden. En bij de gedachte aan de zekerheden en de rijkdom van de ene sekse, en de armoede en onzekerheden van de andere, en aan het effect van traditie en het gebrek aan traditie op de geest van de schrijver, vond ik tenslotte dat het tijd werd om het verrimpelde vel van de dag op te rollen, met zijn geruzie en zijn indrukken en zijn boosheid en zijn gelach, en het de haag in te keilen.
Verrijking en verruiming
Het is echt een verrijking om Je eigen Kamer te lezen. Maar de vele observaties en diepzinnige gedachten maken het niet bepaald een makkelijk verhaal. Af en toe even een stukje herlezen helpt. Virginia Woolf schrijft zowel over haar complexe innerlijke vraagstukken als maatschappelijke vraagstukken. Zo schrijft ze aan het eind van haar betoog over het belang van het loslaten van het rechtlijnige man-vrouw denken. Een androgyne geest waarin het mannelijke en vrouwelijke elkaar aanvullen is volgens haar waar we naar moeten streven. Haar tijd ver vooruit!
Ook het jezelf durven zijn, nadenken over het leven en je geest verruimen door veel te lezen, zijn tips die ze de studentes meegeeft voor wie ze spreekt. Ze adviseert hen ook om het bij twee of drie kinderen te laten. En niet zoals hun moeders en grootmoeders eindeloos kinderen te baren. Ze hoopt dat deze studentes interessante werken gaan schrijven op het gebied van reizen, avonturen, wetenschap, filosofie, natuurkunde en veel meer. En zo de echo van de talenten van de vele vrouwen voor hen tot uiting laten komen.
Ik hoop dat jullie – eerlijk als het kan, oneerlijk als het moet – aan voldoende geld kunnen komen om te reizen en te niksen, om na te denken over de toekomst of het verleden van de wereld, om te denken over boeken en te staan drentelen op straathoeken, en je gedachteloop neer te laten in de diepte van de stroom.
Zielsverwantschap, waardigheid en ruimte
In de uitgebreide overwegingen vind je in dit boek belangrijke inzichten. Geef een vrouw een eigen kamer en financiën om zichzelf te ontplooien. Een boek over intellectuele vrijheid, geluk en jezelf mogen zijn. Iets waar Virginia Woolf zelf mee worstelde. Het meemaken van de Eerste Wereldoorlog heeft zijn sporen bij haar achtergelaten zo lijkt het. Ze geeft de oorlog er de schuld van dat de maatschappij niet meer onbezorgd of romantisch kan zijn.
Een wrange gedachte dat Virginia Woolf aan het begin van de Tweede Wereldoorlog een einde heeft gemaakt aan haar leven. Al jaren worstelde zij met depressieve gedachten. Iemand die zo scherp kan analyseren en observeren, heeft vaak ook een enorme last te dragen. Ze kon het leven simpelweg niet meer dragen. Zoekende naar zielsverwantschap, waardigheid, erkenning en ruimte. Dat typeert misschien wel het beste deze boeiende schrijfster.
- Op het niveau van kinderen is het boek En toch wil ik tekenen een aanrader rondom dit onderwerp. Over een meisje in 1619 dat als droom heeft om schilder te worden. Tegen alle verwachtingen en conventies in, lukt het haar om haar dromen waar te maken.
- Achter in Je Eigen Kamer staat een uitgebreid register van literatuur en personages waar Virginia Woolf naar verwijst. Dat is op zichzelf al een zeer interessante geschiedenisles in de literatuur.
Specificaties Je Eigen Kamer
Auteur: Virginia Woolf | Vertaling: Ivo Verheyen | Omslagontwerp: Herman Houbrechts | Uitgeverij Davidsfonds | 9789022338476 | december 2021 | 144 pagina’s | Meer informatie vraag je bij de lokale boekhandel, of vind je hier bij Bol
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
