Momo en de tijdspaarders, een prachtige Michael Ende klassieker
Als jong meisje ben ik betoverd door een paar boeken, Momo en de tijdspaarders is daar één van. Auteur Michael Ende heeft mijn all time favorite geschreven: Het oneindige verhaal. Momo is ook vanuit zijn prachtige fantasievolle brein gekomen. Want als er één grote overeenkomst is in al zijn verhalen, dan is dat de kracht van fantasie wel. Maar hij is ook kritisch naar de maatschappij en bevat filosofische elementen. Dit alles vind je ook terug in de herziene Momo. De tekst is minimaal opgefrist en deze nieuwe editie bevat voor het eerst de originele tekeningen van Michael Ende zelf!
Synopsis Momo
Momo woont helemaal alleen in de oude ruïne buiten de stad. Maar ze is niet eenzaam, veel mensen en kinderen komen haar opzoeken. Totdat de tijdspaarders komen. Grijze mannen van wie niemand zijn tijd mag verdoen. Het leven verkilt, wordt gehaast en vreugdeloos – voor vriendschap is geen tijd meer. De tijdspaarders krijgen de hele stad in hun macht, behalve Momo.
Deze herziene editie komt met een hardcover kaft en bevat tekeningen van de Duitse Michael Ende zelf. Dat is voor het eerst. Voorheen bevatten de boeken van Momo illustraties van Dick van der Maat. De originele vertaling door Robert Jan van Asch uit 1975 is wel gebruikt. De tekst is hier en daar iets opgefrist. Hier maakte ik me eerst wat zorgen over. Maar ik heb beide boeken naast elkaar gelegd en eigenlijk weinig kunnen ontdekken. De taal van de herziene versie is gewoon nog Ende zonder dingen echt rigoureus aan te passen.
Jeugdsentiment
Toen ik enthousiast aan mijn moeder vertelde dat deze mooie versie van Momo er was, viel ons iets op. Wij hadden namelijk beide de herinnering dat de titel van dit boek Momo en de tijdmeesters was. Ik ben gaan googlen, zoeken en pluizen maar de titel is altijd Momo en de tijdspaarders geweest. Ik keek ook op de VPRO naar een film van Momo en ook die had niet die titel. Raar hoe het geheugen kan werken. Het is al even geleden dat ik in het verhaal ben gedoken en de oude versie lag al tijden te wachten. Dat uitgeverij Lemniscaat een herziene versie uitbrengt was een goede motivatie om eindelijk weer in dit verhaal te duiken.
Michael Ende heeft iets unieks neergezet met zijn verhalen, en dat heb ik ook al ervaren met het herlezen van Het oneindige verhaal. Hij bouwt zoveel laagjes in zijn verhaal, als volwassene lees je het anders dan als een kind zonder dat het afbreuk doet aan de magie en fantasie van een verhaal. Als kind was Momo vooral spannend en magisch, als volwassene zie ik de kritiek naar de maatschappij en samenleving toe. Heel bijzonder dus om deze verhalen ook weer als volwassene te lezen. Ondanks dat ik gehecht ben aan de illustraties van Dick van der Maat, vind ik de toevoeging van de illustraties van Michael Ende echt geweldig. Sommige illustraties zijn een grafisch genot die bijna naar Escher leunen.
Onthaasten
Voordat ik in het boek van Momo dook had ik wat snelle thrillers, YA en vooral nieuwe verhalen gelezen. Ik moest voor mijn gevoel ook echt even schakelen in Momo. De herziene tekst is nog net zo klassiek gebleven en Michael Ende neemt zijn tijd om zijn verhaal op zijn manier te vertellen. Het is zo rijk, hier dender je niet zomaar doorheen. Nee beter gezegd, hier wil je niet doorheen denderen. Hij laat me nadenken over bepaalde vraagstukken zoals over wat doet een 13 jarig meisje alleen op straat? En wat is juist om te doen als gemeenschap. Wat me opvalt is dat volwassenen en kinderen in dit boek met elkaar in gesprek gaan op gelijkwaardige manier. Er vinden echte dialogen plaatsen van hoor en wederhoor. Een ieder heeft wat te zeggen en daar wordt naar geluisterd. Bovenal door Momo want die kan heel goed luisteren.
Momo zorgde ervoor dat ik me ging onthaasten in het verhaal. Even niet in verslindmodus, maar echt de woorden tot me laten nemen. Op sommige momenten nadenken over hetgeen Ende me geeft. En op sommige momenten lekker laten meevoeren door de fantasie die zijn verhalen rijk zijn. Dit boek kan je gewoon lezen als een avontuur, je hoeft niet mee te duiken in de laagjes. Maar het leent zich wel perfect om na te denken over de maatschappelijke en filosofische kwesties. Zo is hij kritisch over de volwassenen die alsmaar druk zijn, waar geen plek is voor fantasie en spel en waar geen plek is om de tijd voor jezelf en elkaar te nemen. Dat uit zich in vreemde Grijze heren. Wezens met een agenda die desastreus is voor de mensheid.
Rijkdom van Michael Ende
Tijdens het lezen van Momo vallen me bepaalde overeenkomsten op met zijn Het oneindige verhaal. Zo is er in beide een rol weggelegd voor de schildpad, dit is een wijs maar eigenwijs wezen. Een dier wat buiten de regels leeft van die er heersen op die plek. In zijn verhalen is er veel plek voor fantasie en spel. Het is zelfs een ode aan beide wat mij betreft. Er zijn geen grenzen als je verbeelding aangaat. Maar er hangt altijd iets dreigends in zijn verhalen. In beide boeken is dat een vorm van een allesverslindende schaduw. Iets wat die vrijheid bedreigt van fantasie en spel.
Enerzijds hebben kinderen en volwassenen een vrij gelijkwaardige rol. Zo heeft Momo van 13 jaar twee volwassen beste vrienden. Dat is helemaal niet vreemd en de kracht van een kind wordt prima in balans gehouden door de kracht van die twee volwassenen. Ze vullen elkaar aan, en zijn elkaars gelijken. Waarbij de volwassenen wel een beschermende factor hebben. Maar dat geld ook weer voor Momo op haar manier. De manier van converseren vind ik ook echt iets goeds, kinderen bevatten hun eigen wijsheid en daar kunnen volwassenen van leren. En vice versa.
Toch weet Michael Ende goed de kloof ook tussen oud en jong te vangen in zijn verhalen. Het opgroeien, moeten voldoen aan de verplichtingen en daardoor het spelen en fantasie kwijtraken. Maar bovenal speelt liefde een belangrijke rol. Liefde voor jezelf en een ander.
Herziene versie
Ik vind deze herziene versie prachtig. De cover is geweldig ontworpen en die typografie zet zich voort in het boek met de titels. Wel heb ik veel tijd besteed aan het staren naar Momo in de illustratie op de cover. Staat ze nou met haar rug of buik naar ons toe? Ik meen een gezichtje te zien, dan staat ze dus met haar buik naar ons. Maar dan klopt haar grote mannenjas weer niet, want ik zie geen knopen. Wat dus betekent dat ze met haar rug naar ons toestaat. Ah mijn fantasie slaat op hol, kennelijk gevoed door de woorden van Michael Ende.
Wel vind ik het wel jammer dat er geen nawoord of extra stukje schrijven bij is toegevoegd. Iets van informatie over Michael Ende en dit boek door de jaren heen. Dat vond ik zo leuk bij De gebroeders Leeuwenhart, daar volgde een mooi kort stukje geschiedenis over het boek, de cover en wat weetjes. Het verhaal van Momo staat als een huis en dat deze herziene versie de originele illustraties bevat is natuurlijk ook gaaf. Het is niet noodzakelijk een extra stukje schrijven, maar ik had het wel leuk gevonden.
Wat is tijd?
Wat een heerlijk fantasierijk feestje was het weer om in Momo en de tijdspaarders te duiken. Een klassieker die je laat onthaasten, meeneemt naar andere werelden en ook nog eens laat nadenken over maatschappelijke en filosofische kwesties. Want wat is nou bijvoorbeeld tijd? Michael Ende blijft voor mij een geweldige auteur.
En de originele titel? Komt ie: Momo, oder: Die seltsame Geschichte von den Zeitdieben und von dem Kind, das den Menschen die gestohlene Zeit Zurückbrachte. Raar dat ze dit verkort hebben naar Momo en de tijdspaarders :).
Let wel even op als je gaat googlen naar Momo, er blijkt namelijk een gruwelijk wezen te bestaan met gelijke naam. Een Japanse creepypaste/urban legend.
Leestips passend bij Momo
- Uiteraard het geweldige andere verhaal van Michael Ende: Het oneindige verhaal, een ultiem avontuur over liefde voor verhalen en fantasie
- Maar ook klassiekers zoals De gebroeders Leeuwenhart, een sensitief mooie vertelling
- En Mio, mijn Mio: een wonderschone klassieker van Astrid Lindgren
- Vergeet ook zeker niet: De brief voor de koning – Tonke Dragt, een tijdloos avontuur
- Of wat dacht je van: Ogen van tijgers, een boek van Tonke Dragt
- Een ander favoriet jeugdboek van de Duitse auteur Otfried Preussler, Meester van de zwarte molen* ofwel Krabat kan ik zeker aanraden. Deze wil ik ook heel graag weer opnieuw lezen
Specificaties Momo en de tijdspaarders
Auteur en illustraties: Michael Ende | Uitgever Lemniscaat | 284 pagina’s | 9789047715849 | Eerste druk 1973 / herziene twintigste druk augustus 2023 | Meer informatie bij je lokale boekhandel of klik hier voor Bol
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
