Schoolbibliotheek, een blog vol tips voor het opzetten en onderhouden
Inmiddels weten we allemaal dat lezen meer prioriteit mag hebben zowel in het onderwijs als thuis. De krantenartikelen vliegen je soms om de oren, maar reclame wordt er nauwelijks voor kinderboeken gemaakt. Tenzij je bij die groep recensenten hoort of je al helemaal hebt verdiept in jeugdboeken. Maar dan blijk je je toch vaak in een soort bubbel te begeven. Wil jij van jullie boekencollectie een echte schoolbibliotheek maken? Dan heb ik voor jou enkele tips.
Een schoolbibliotheek opzetten, begin bij het begin
‘Ja logisch!’ zul je denken. Maar toch heb ik afgelopen jaar gemerkt dat beginnen best lastig kan zijn. Enerzijds omdat er te weinig tijd ‘over’ is om dit binnen een school voor elkaar te krijgen (schakel dan hulp in van ouders, de kinderboekhandel of een andere partij die dit allemaal voor je uit handen neemt). Anderzijds omdat nostalgie ervoor zorgt dat er jeugdboeken blijven die echt wel aan vervanging toe zijn. Dat kan zijn omdat ze stukgelezen zijn maar ook vanwege verouderd taalgebruik. Daarnaast spreken oudere boeken de kinderen van nu vaak niet echt meer aan. En zo blijft jouw boekenplank gevuld staan en wordt er nauwelijks van gelezen.
Begin dus met alle boeken in de school te verzamelen. En dan ook écht álle boeken. Heeft een leerkracht veel eigen boeken staan in haar of zijn klas bespreek dan of die mogen worden toegevoegd aan de schoolbibliotheek of niet. Het zou zonde zijn als achteraf blijkt dat de leerkracht de boeken liever een andere bestemming had gegeven. Overleg dit dus goed van te voren. Liggen nu alle boeken in 1 ruimte? Op 1 hoop of in 1 kast? Mooi, dan kunnen we echt gaan beginnen.
Saneren van je boekenverzameling
Dat klinkt wellicht een beetje negatief maar saneren is niets anders dan verbeteren door wat verouderd en vervallen is, te verwijderen. En dat is exact wat we gaan doen om van deze berg boeken een fijne schoolbibliotheek te maken. Zelf saneer ik sowieso elke 2 jaar onze schoolbibliotheek vooral omdat je in het begin nog wat boeken laat staan waarover je twijfelt. Afhankelijk van het budget dat beschikbaar is en de grootte van je uiteindelijke schoolbibliotheek wil je soms iets minder rigoureus te werk gaan. Let wel, als jouw school lezen écht zo belangrijk vindt mag daar ook een goed budget tegenover staan.
Saneren komt erop neer dat je elk boek vastpakt en beoordeelt. Je bekijkt wat het drukjaar van dit boek is en houdt een ‘leeftijd’ aan van 10 jaar voor leesboeken en 10 – 14 jaar voor informatieve boeken. Is het leesboek ouder dan 10 jaar bekijk voor de volledigheid of er een nieuwe druk van is. Dan kun je ervoor kiezen dit boek te laten staan of de nieuwe druk ervan te bestellen. Als er een nieuwere druk is kun je dit jaartal in het boek schrijven zodat je bij een volgende saneerronde dit niet dubbel hoeft te doen. Is er geen nieuwere druk en is het boek geen klassieker dan kan het weg. Is het boek stukgelezen en valt het bijna uit elkaar dan is het de vraag of je een nieuw exemplaar wilt kopen of liever nieuwere titels op je bestellijst zet.
Herhaal dit saneren dan ook met regelmaat. In zo’n 10 jaar zul je dus je hele schoolbibliotheek hebben vervangen als je dit consequent bijhoudt.
Groeperen, hoeveel heb je nog over van elk?
Heb je al die boeken gesaneerd (en weggeven aan de kringloop of met een leuke actie uitgedeeld* aan je leerlingen) dan is het handig om alle boeken te groeperen. Dit kun je ook meteen tijdens het saneren doen natuurlijk. Alle boeken die mogen blijven groepeer je bijvoorbeeld op bouw of soort. Zorg dat alle prentenboeken bij elkaar liggen. Groepeer de informatieve boeken. Maak een stapel van al je AVI boeken en probeer de boeken voor 7 – 9 jaar en 10 – 12 jaar uit elkaar te halen. Heeft jouw school een handig uitleensysteem dan kun je dat vast raadplegen. Zo niet dan zijn er verschillende partijen die jou hierbij kunnen helpen. Je kunt natuurlijk ook altijd zelf een simpele excel maken waarin je noteert hoeveel boeken je hebt van elke soort boekgroep.
Nu je weet wat er op jouw school nog overblijft aan fijne boeken om de schoolbibliotheek mee te starten zie je ook waar je nog aanvulling nodig hebt. Hierin kun je ook meteen de leesmethoden en lesthema’s meenemen zodat je bij nieuw aan te schaffen boeken niet alleen toffe boeken hebt voor het vrij lezen maar ook boeken die aansluiten bij de thema’s die je met jouw leerlingen doorloopt. Dit is voor elke school natuurlijk anders al zullen thema’s zoals de Tweede Wereldoorlog, natuurrampen, de ruimte en burgerschap in elke school wel aan bod komen.
*bedenk wel goed of je dit signaal wilt uitsturen; je doet de boeken immers weg omdat ze verouderd zijn en niet geschikt meer voor je leerlingen. Anderzijds zijn er kinderen die thuis geen boeken hebben en dan is elk boek dat écht van hen is een cadeautje.
Nieuwe boeken kiezen voor je schoolbibliotheek
Afhankelijk van je budget voor je schoolbibliotheek kun je eindelijk aan de slag met het kiezen van nieuwe boeken. Het is fijn om te bedenken hoe groot het aanbod mag worden van jouw schoolbibliotheek. Minimaal houdt je 5 boeken per leerling aan, met een minimum van 750 boeken. Een optimale schoolbibliotheek heeft 8 boeken per leerling staan. Ga dus na hoeveel boeken er nog aangekocht mogen worden. Dit aantal moet vervolgens nog een goede verdeling krijgen. De leerlingen die net beginnen met lezen hebben vaak meer aanbod nodig omdat hun leesboeken nu eenmaal dunner zijn dan boeken voor de leerlingen die al volop lezen.
Daarnaast moet je niet vergeten dat er ook leerlingen zijn die graag weetjes-boeken lezen en dus moet je zeker de informatieve boeken niet vergeten. Hierin zijn de afgelopen jaren ook steeds leukere boeken uitgebracht. Denk aan de Bam! Ik lees serie van uitgeverij Volt, de Superleuke weetjes boeken van uitgeverij Bontekoe of de Lezen is weten serie van uitgeverij Kluitman. Maar ook de grappige boeken als Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda en Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt. Ga zeker langs bij je lokale kinderboekhandel. Een goede (kinder-)boekhandel kan jou perfect adviseren en wil vaak graag met je meedenken en zelfs helpen saneren.
De leukste boekentips
Zie je door de vele boeken de schoolbibliotheek niet meer? Dan heb ik hieronder nog enkele tips voor jou om gemakkelijk de leukste en nieuwste kinderboeken te vinden:
- StoerLeesVoer – kijk rond op onze website voor de nieuwste kinderboeken en recensies
- Frappante Fragmenten – maandelijks komt er een boeken top 40 uit
- 100 lijst – 2 maal per jaar een lijst van 100 boeken voor groep 3 t/m 8
- Biebmonitor – gebruik deze gratis tool om te zien of elke boekgroep is vertegenwoordigd
- Boekenlijst vol diversiteit – samengesteld door juf en leescoördinator Rigoberta
Boekenkasten en de plaats in de school
Misschien hebben jullie al fijne boekenkasten* staan en heb je na het saneren genoeg ruimte om de nieuwe boeken in te plaatsen, top! Of je wilt het goed aanpakken en wilt nieuwe kasten plaatsen. Deze kun je op maat laten maken of bestellen bij diverse aanbieders. Een schoolbibliotheek op een centrale plaats in school werkt vaak het fijnste. Maar misschien zit bij jouw school bij elke bouw wel op een aparte verdieping, dan kun je ervoor kiezen dit toch uit te splitsen. Mijn voorkeur heeft echter de centrale schoolbibliotheek.
Een vragenrondje op Instagram leverde mij de volgende inspiratie schoolbibliotheken op. (Sommigen zijn lid van de Bieb op School, dan zitten kasten vaak bij het lidmaatschap inbegrepen) Vergeet ook niet om ongeveer 1/3 van je boeken frontaal te plaatsen. Zo zien leerlingen meer van de boeken dan alleen een nietszeggende rug van het boek. Sommige schoolbibliotheken hieronder laten dat goed zien.
Hierboven een aula omgetoverd tot schoolbibliotheek. En hieronder een deel van de bibliotheek in samenwerking met de Bibliotheek op school. Hier hebben diverse bouwen verschillende locaties zodoende is ook de schoolbibliotheek opgesplitst.
Denk aan BSO, teamkamer, ondersteunend personeel.
Budget voor je schoolbibliotheek
Leuk al die boekentips maar waar ga je dat allemaal van betalen? Als het goed is krijgt jouw school jaarlijks budget. Dit wordt verdeeld over diverse potjes en de schoolbibliotheek zal ook een vast potje moeten worden. Wel kun je dit potje soms aanvullen vanuit een bijdrage van de ouderraad. Of organiseer een sponsorloop of andere leuke actie om geld in te zamelen. Een boekenruil kan ook leuk zijn maar let hierbij wel op dat je in je schoolbibliotheek geen oude boeken meer terug wilt. Misschien is er nog andere sponsoring te vinden binnen de gemeente van jouw school.
Zijn alle boeken aangekocht en staan ze te shinen in de schoolbibliotheek? Open de schoolbibliotheek met een feest. Doe dit tijdens de Kinderboekenweek, Nationale Voorleesdagen of een ander tof moment. Organiseer een BoekEscape of huur een enthousiaste leesbevorderaar in om het team kennis te laten maken met de nieuwste boeken in jouw schoolbibliotheek. Kortom; laat weten dat lezen voor de school belangrijk is en vier de nieuwe schoolbibliotheek!
Heb jij nog leuke aanvullingen voor ons? Laat het vooral weten in de comments dan kan iedereen daar zijn/haar voordeel mee doen.
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
