Sprekende harten, strijdende zwaarden, een praktijkgids

Psychologe Katelijne van Lommel bespreekt in Sprekende harten, strijdende zwaarden moeilijk gedrag van kinderen en jongeren. Het uitgangspunt is dat achter moeilijk gedrag een hulpvraag zit die het kind of de jongere niet anders kan stellen. En juist het verhaal achter het gedrag geeft toegang tot oplossingen, niet het moeilijke gedrag zelf. Zelf ben ik voorstander van diepgang zoeken in dingen in plaats van kijken naar oppervlakkig gedrag en daarop handelen. Ik was daarom erg benieuwd hoe Katelijne dat ziet.

Door connectie te maken en onbevangen dichterbij te komen, vergroot je de kans aanzienlijk dat je je medemens anders gaat bekijken. Zodanig zelfs dat je stukken van jezelf in de ander zult herkennen. Ook bij kinderen en jongeren die moeilijk gedrag stellen.

Blz. 12

Werkervaring in de kinderpsychiatrie

Katelijne heeft veel werkervaring in de kinderpsychiatrie en het onderwijs in België. Zo ook met moeilijk gedrag. Daarbij kun je denken aan in conflict raken, stelen, pesten, weglopen, liegen, doordrammen en agressief reageren. Wat over het algemeen niet werkt zijn repressieve en bestraffende systemen of gedrag zien als uitstaan uit vrije wil. Dee visie kan de situatie juist verergeren en diepe wonden achterlaten. Daarom pleit Sprekende harten, strijdende zwaarden voor de inzet van preventieve en ondersteunende systemen. Daarmee slaag je er beter in om het welbevinden van kinderen en jongeren te verhogen en het lijden te verminderen. Maar net zo goed het welbevinden van zij die hen begeleiden, dat is niet minder belangrijk.

Verfijnde pedagogiek vooropstellen vind ik een mooie, hoopvolle en positieve visie. Sprekende harten, strijdende zwaarden gebruikt de symboliek van het hart en het zwaard. Symboliek is fijn, want visualiseert wat ingewikkeld is. Het hart en zwaard staan voor integratie van zorgzaamheid en begrenzing, van inleving en sturing, van onvoorwaardelijke liefde en daadkracht. De hantering van het hart en het zwaard kan in onze pedagogiek antwoorden aanreiken. Daarbij kan het ene instrument niet zonder het andere.

Sprekende harten, strijdende zwaarden; zorgen en sturen

Belangrijke thema’s zijn dus zowel begrenzen als afstemmen en zowel sturen als zorg bieden. Dit zodat elk kind en elke jongere zich gezien kan voelen, graag gezien kan voelen. In Sprekende harten, strijdende zwaarden staat uitgebreid hoe dat er uit zie, op een genuanceerde manier. De praktijkvoorbeelden maken het concreet en geven gelijk handvatten om de theorie toe te passen. De schema’s en tabellen bieden bovendien overzicht en houvast. Alles is geschreven met veel oog en respect voor alle partijen. Je kan wel merken dat Katelijne hart heeft voor haar vak en veel geleerd heeft.

De concrete aanpak van gedragsmoeilijkheden in Sprekende harten, strijdende zwaarden heet de ATTEND-aanpak. Die aanpak omhelst onder andere aanwezig zijn, begeleiden, verantwoordelijkheid nemen voor, aandacht geven aan, in het oog houden, helpen, zorgen voor en verbonden zijn. Deze aanpak laat wel zien dat er diepgang mee gepaard gaat en dat het geen symptoombestrijding is. De ATTEND-aanpak, is onderdeel van een Verfijnde Pedagogiek. Verfijnde Pedagogiek overstijgt deze aanpak, omdat ze zich niet enkel toelegt op moeilijk gedrag.

Een hoopvolle visie

Sprekende harten, strijdende zwaarden is een interessante en waardevolle praktijkgids om je de taal van moeilijk gedrag eigen te maken. En om een pedagogische (r)evolutie in onze onderwijs-, opvoedings-, hulpverlenings- en opleidingscontexten te verwezenlijken. Het is geen gemakkelijk boek, maar het lezen waard. Het kan je ogen openen en je steun bieden bij het werken met kinderen en jongeren. Neem het voorbeeld van werken met emoticons. Als je iets nog niet goed kan en een huilend poppetje krijgt, motiveert dat voor mij niet echt. Iets om over na te denken. Is er bijvoorbeeld een emoticon zonder negatieve lading?

Er komt nog een tweede deel van Sprekende harten, strijdende zwaarden. Daarin wordt nog verder ingegaan op toepassingen en interventies van verfijnde pedagogiek in de praktijk. Ik hoop dat veel mensen die met kinderen en jongeren werken, de boeken gaan lezen. Dit zodat kinderen en jongeren de afgestemde ondersteuning krijgen waar ze recht op hebben. En zodat zij die hen begeleiden hun tijd en energie wijselijk kunnen investeren in anderen zonder zelf overbelast te raken.

Specificaties Sprekende harten, strijdende zwaarden

Auteur: Katelijne Van Lommel | Uitgeverij: Pelckmans | september 2021 | 9789463372855 | 260 pagina’s | Meer informatie vind je bij je lokale boekhandel of hier