Zondagsleven; liefde in tijden van autisme – Judith Visser

Zondagsleven; liefde in tijden van autisme van Judith Visser is een vervolg op Zondagskind. Dit is de tweede review van Mandy die zelf leeft en soms overleeft op het autistisch spectrum.

Zondagsleven

Judith Visser (1978) heeft al veel boeken op haar naam staan. Zondagsleven is losjes gebaseerd op haar eigen leven met autisme (autofictie). In haar vorige boek Zondagskind was jonge Jasmijn Vink nog aan het opgroeien, zonder weet van autisme. De leerplicht was een blok aan haar been. 

In Zondagsleven is Jasmijn 25 jaar en woont ze op zichzelf in een flat in Rotterdam (haar vinkennest). Ze is receptioniste, heeft een relatie met drummer Nick en heeft een hond Romy. Jasmijn heeft inmiddels een autismediagnose en probeert haar hoofd boven water te houden in een wereld vol prikkels en verwachtingen. Het blijkt een enorme uitdaging te zijn om je eigen keuzes te maken en trouw te blijven aan jezelf op het werk en je privéleven. Want hoe bewaak je je eigen grenzen als jouw behoeften zo anders zijn dan die van anderen? 

“Pas nu, in de nabeleving, zag ik mijn fouten. Pas nu zag ik wie ik eigenlijk wilde zijn.”

Autisme is invoelbaar

Je zit meteen in het verhaal van Zondagsleven. Dankzij de korte hoofdstukjes leest het makkelijk. De schrijfstijl is beeldend en er staan mooie vergelijkingen in. Er is genoeg spanning en er zijn genoeg vragen waarop je antwoord wil waardoor je verder wil lezen. Nick en Jasmijn zijn zo verschillend; blijft dat goed gaan? Gaat het Jasmijn lukken om steeds meer zichzelf te zijn om haar leven vorm te geven zoals zij het zelf wil? Zal ze haar vleugels uitslaan als een vlinder?

De belevingswereld van autisme is heel duidelijk beschreven. Uit films afkijken hoe je je hoort te gedragen, het vooruit beleven van situaties in je hoofd, instuderen wat je kan zeggen en duidelijke afspraken nodig hebben. Ook dingen zoals het nadenken over dingen die voor velen automatisch zijn, de benodigde hersteltijd na sociale situaties. Het ziek worden van overprikkeling, detailgericht zijn en structuur nodig hebben. Allemaal erg herkenbaar in Zondagsleven.

“Hoe kon ze van mij verwachten dat ik antwoord gaf op de eerste vraag, als ze er al meteen met twee nieuwe vragen overheen denderde?”

Steeds meer jezelf zijn

Gelukkig komen ook de mooie kanten van autisme aan het licht in Zondagsleven, zoals eerlijk zijn en ergens passie voor hebben. Je ziet ook Jasmijn als mens, want er is meer dan autisme. En Jasmijn maakt een ontwikkeling door; op haar eigen tempo en manier. 

Zo brengen veranderingen haar eerst uit haar doen, maar zoekt ze uiteindelijk naar oplossingen. Een vertrekregeling bij haar werk biedt bijvoorbeeld de kans om zichzelf volledig te richten op het schrijven van haar eerste boek. Jasmijn leert ook om open te zijn over haar binnenwereld. Haar hond is een grote steun bij de persoonlijke groei. Romy maakt haar blij en is onder andere een ‘schild’ die prikkels tegen houdt. Samen zoeken ze de natuur op waar Jasmijn zich vrij voelt. (Voor mij herkenbaar, want mijn hondje maakt mijn leven zoveel makkelijker en beter.)

“Ooit zou elke dag weekend zijn nam ik me voor. Een zondagsleven.”

Jammer, maar overkomelijk

Jasmijn voelt zich veilig bij Nick en ‘aanraking is welkom’, maar wat is die aanraking dan: knuffelen, zoenen of seks? Dat wordt niet duidelijk en dat is jammer. En volwassen Jasmijn verwacht begrepen te worden als mensen haar boek hebben gelezen, terwijl dat boek gaat over de Jasmijn van toen, als kind. Natuurlijk zijn er veel autismekenmerken hetzelfde, maar er is ook zoveel verschil. Anders had het boek Zondagsleven er immers ook niet hoeven komen. 

Het is bovendien een dik boek en dat is niet voor iedereen fijn. Ik zou het boek graag willen laten lezen door mijn toekomstige partner bijvoorbeeld, maar de dikte kan afschrikken. Er zijn verder veel alinea’s van steeds maar één enkele zin. Mij is niet precies helder waarom. Verder zijn niet alle vergelijkingen even fraai, zoals deze: ‘de scooters waren een aardbeving in mijn oorschelp.’ Een scooter maakt vooral lawaai en een aardbeving trilt (beweging voelen). En ik zie dan letterlijk een scooter in haar oor; een mini-scooter uiteraard. 

Bovenal is Zondagsleven een prachtige roman

Voor mensen zonder autisme is het een mooi boek dat de rijke binnenwereld toont van mensen met autisme. Het maakt begrijpelijk wat de oorzaak is van het kleine deel dat je maar kunt zien aan de buitenkant. Wie weet scheelt dat een hoop onbegrip, teleurstellingen en irritaties. 

“Had hij er dan wel eens bij stilgestaan hoe het voor míj was om met mij te leven?”

Zondagsleven is ook een fijn boek voor lotgenoten, vol (h)erkenning. Het verwoordt wat zo moeilijk te verwoorden is en dat geeft grip. Voor mij persoonlijk is Jasmijn (en Judith) een inspirerend voorbeeld om je leven af te stemmen op je autisme. Daarin heb ik al veel stappen gezet, maar ik ben er nog niet. Ik heb respect voor Jasmijns doorzettingsvermogen, haar ambitie en het trouw zijn aan zichzelf. Verder is het goed om te vermelden dat Jasmijn ook maar een van de velen is op het autisme spectrum. Autisme is, voelt en uit zich bij iedereen anders. Ik vind het mooi dat die neurodiversiteit nu in de literatuur ook steeds meer zichtbaar wordt.

Specificaties Zondagsleven

Auteur: Judith Visser | Uitgever: HarperCollins | oktober 2020| 9789402706413 | 464 pagina’s | Meer informatie vind je hier of bij je lokale boekhandel

Over Mandy

Mandy Verleijsdonk (1987) schrijft over haar leven op het autisme spectrum op Alles op een rijtje.. schrijven en verzamelt bronnen van informatie over en door vrouwen met autisme op www.autisme-bij-vrouwen.nl. Ze is ook gastspreker over autisme en herstel.