Zonder woorden, een prentenboek over nog niet praten bij kinderen
Steeds meer kinderen die starten op de basisschool of op een opvang kunnen om diverse redenen niet of minder goed spreken. Soms geven mensen het lange speengebruik de schuld, anderen geven de digitale ontwikkelingen de schuld en weer anderen zeggen dat de opvoeding vaak te lief is, waarin kinderen te veel gepamperd worden. Wat mij betreft lijkt het me niet nuttig om de schuld in die zaken te zoeken. De reden waarom een kind wel, niet of laat gaat praten kan divers zijn. Van selectief mutisme, autisme, andere taligheid tot nog een tal van andere redenen. Een feit is dat deze kinderen buiten een groep vallen op school en dankzij een prentenboek als ‘Zonder woorden’ is daar nu aandacht voor, mét handige tips.
Zonder woorden prentenboek samenvatting
Kleine Egel gaat voor het eerst naar school. Dat vindt hij spannend, want hij kan nog niet praten, en dat is wel wat de andere kinderen doen tijdens het spelen. Gelukkig begrijpt Aap hem. Zij laat Kleine Egel zien dat er ook andere manieren zijn om te ‘praten’. Zodra ook de andere dierenvriendjes weten hoe ze met Kleine Egel kunnen communiceren, voelt hij zich gezien en gehoord.
‘Zonder woorden’ is een troostend en herkenbaar prentenboek voor kinderen vanaf 3 jaar die (nog) niet kunnen praten. Met praktische tips, opdrachten en spelletjes.
Prentenboek voor kinderen die nog niet kunnen praten
Ik gaf het al aan in mijn introductie. Om diverse redenen zijn er kinderen die nog niet kunnen (of durven) spreken als ze jong zijn. En juist omdat er in de vroege jaren de nadruk zo ligt op de belangrijkste mijlpalen (lopen, spreken en zindelijkheid), komt deze groep kinderen flink onder de loep te liggen. Op het schutblad kan je lezen hoe dit prentenboek ‘Zonder woorden’ tot stand is gekomen. Tevens lees je hoe je dit boek moet voorlezen, hoe je de taalontwikkeling kan stimuleren en is er aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Ik denk wel dat het belangrijk is om grotendeels te weten waarom een kind niet spreekt. Mijn oudste dochter sprak ook laat, dit haalt ze inmiddels ruimschoots in, maar de reden wisten we toen niet. Toen ik dit boek aan haar liet zien, zei ze meteen: “Oh, dat had ik niet fijn gevonden, zo in de aandacht”. Ze is een meid die niet graag op de voorgrond staat. Ik heb wel uitgelegd dat het ook fijn is voor andere kinderen om meer begrip te krijgen en dat snapte ze wel, maar voor haar had dit boek niet gehoeven.
Ik denk dat als je dit boek thuis inzet, het altijd wel veilig is. Maar wil je dit in de les voor een groep kinderen inzetten, kijk dan wel goed hoe je dit doet en of het kindje niet in verlegenheid wordt gebracht. Als er kinderen zijn die door een andere taal niet meekomen met het Nederlands, dan is ‘Zonder woorden’ natuurlijk ook geweldig. Zeker door de optie van ondersteunende gebaren.
Ondersteunende gebaren in taal
‘Zonder woorden’ maakt dus gebruik van ondersteunende gebaren. Deze gebaren zijn niet hetzelfde als de officiële Nederlandse Gebarentaal, maar je maakt wel gebruik van dezelfde gebaren. In het boek staat een link die je kan opzoeken. Ik ben zelf niet per se voorstander van QR-codes in een boek, maar in dit prentenboek vind ik het wel een gemiste kans. Of een aansluitend account van de auteur of iemand anders speciaal voor het boek met eigen filmpjes op bijvoorbeeld YouTube zou het persoonlijker maken en de drempel verlagen voor een volwassene die onbekend is in deze wereld, om het toch op te zoeken.
Zelf heb ik vanuit mijn werkgebied als pedagogisch professional baby- en kindergebaren geleerd en gebruikt, en is dit dus niet nieuw voor me. Maar het is wel even geleden en een meer directe link naar de digitale wereld had ik fijn gevonden. Dat had ik ook met de liedjes die worden gebruikt. Hoe leuk is het als deze echt te horen zijn op een account speciaal voor dit prentenboek, of middels een QR-code. En dat geldt tevens voor de opdrachten achterin. Als de templates als gratis download ergens zouden staan, is dat weer heel fijn om zelf te kunnen uitprinten als ondersteunend lesmateriaal of gewoon voor thuisgebruik.
Het verhaal
Het verhaal in ‘Zonder woorden’ is redelijk rechttoe rechtaan. Egel gaat naar school en spreekt nog niet. Mijn dochters noemen het de ‘zwevende’ school. Ik heb geen idee waarom. Maar omdat ik me eerst focus op het verhaal en de dikgedrukte woorden, besteed ik hier nog geen aandacht aan. De woorden die vet staan, kan je ondersteunen met gebaren. In de vetgedrukte woorden is er ook weer een diversiteit aan het soort woorden zoals:
- Emoties (blij, bang, boos, verdrietig)
- Vraaggebaren (wie, wat, waar, wanneer)
- Activiteiten (voorlezen, zingen, spelen)
- Communiceren (praten, fluisteren, gebaren)
Je kan dus ook kiezen om een bepaalde focus te leggen op een soort. De vette woorden zijn allemaal in dezelfde kleur en in hetzelfde lettertype. Dus het vraagt enige aandacht en voorbereiding als je echt onderscheid zou willen maken daarin.
Het verhaal van de Kleine Egel in ‘Zonder woorden’ is lief. Er is een warm thuis en begrip vanuit zijn omgeving. Het loopt goed af en het verhaal laat zien dat door het begrip en de aanpassing vanuit de omgeving Kleine Egel zich op z’n gemak voelt. En vanuit die fijne basis het toch fijn gaat vinden op school.
Zonder woorden recensie
Ik vind het heel goed en belangrijk dat dit onderwerp onder de aandacht komt dankzij dit prentenboek. Heel fijn ook dat er verder gekeken wordt en er bijvoorbeeld ondersteunende gebaren aangeboden worden. Achterin staan leuke en handige activiteiten waardoor je dit boek goed kan inzetten met verdiepende opdrachten.
Het verhaal in ‘Zonder woorden’ had van mij nog iets simpeler gemogen voor de doelgroep vanaf 3 jaar. En voor de voorlezers die hier geen ervaring mee hebben. Er staat soms best wel wat tekst en als je dan ook nog ondersteunende gebaren wilt gebruiken en de emoties wilt aanstippen, gebeurt er best wat veel. De vette woorden hadden ook wat minder gemogen, zodat deze door niet-kenners makkelijker op te pakken zijn en te onthouden. Ook voor de kinderen. Beter een korter verhaal met bijvoorbeeld emoties in de hoofdrol, een apart verhaal met activiteiten meer uitgelicht, et cetera. En dan kunnen bepaalde gebaren/vette woorden in een ander verhaal weer herhaald worden.
Het verhaal is heel erg praktisch en laat alleen een eerste kennismaking zien, het “probleem” en een oplossing. Zelf had ik het dus nog leuk gevonden als het verhaal wat korter geweest was en er nog een tweede, speelser verhaal bij was geweest. Dan ligt de nadruk minder op het niet spreken, maar laat het wel een situatie zien waarbij dit wel speelt en geeft dit weer ruimte voor een ander soort gebaren. Laat de kinderen bijvoorbeeld een uitstapje maken naar een dierentuin of een supermarkt. Zo kan je dieren en voedingsmiddelen ondersteunen met gebaren.
Welkome en veilige prentenboekwereld
Wat mijn dochters nou bedoelen met hun opmerking van ‘zwevende’ school? Veel illustraties bevatten onderin een donkere schaduw, waardoor het lijkt alsof dingen zoals de boom, stoelen en glijbaan lijken te zweven. Ik zag dit niet, ik denk dat je hiervoor een kinderbril op moet.
‘Zonder woorden’ is een lief prentenboek en heel tof dat er dus ook verdieping bij is. Voor mij had dit alleen dus wat meer uitgewerkt mogen worden met een digitale plek met gratis downloads, templates en de gebaren en liedjes in filmpjes. Maar wie weet komt dat er nog. Ook zou ik graag wat andere soorten verhalen nog zien met bijpassende gebaren. Iets speelsere verhalen waarbij enkele belangrijke vette woorden beperkter zijn en daardoor sneller opgepikt zullen worden. En waarbij herhaling kan plaatsvinden.
De wereld van ‘Zonder woorden’ is een welkome en veilige wereld. De kleuren zijn helder en tevens natuurlijk, wat past bij de dieren en hun leefomgeving. De emoties zijn goed te lezen bij de dieren. Ik hoop dat dit lieve prentenboek met belangrijk thema en goede boodschap veel gevonden en gebruikt mag worden waar dit nodig is!
Specificaties Zonder woorden
Tekst: Sanne van Mulligen | Illustraties: Daniëlle Schothorst | Uitgever: Clavis | Juni 2025 | 40 pagina’s | 9789044857825 | Meer informatie bij je lokale boekhandel, bezoek de website van uitgeverij Clavis, klik hier voor Bol, kijk bij Bruna.nl of bij Amazon
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur boekenserie culturen debuut dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor interactief jeugdroman jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful mysterie natuur oorlog opgroeien prentenboek prentenboek op rijm roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
Schrijf je in voor onze stoere nieuwsbrief die elke eerste week van een maand wordt verzonden en blijf op de hoogte van het lekkerste leesvoer!