Erfstuk, een roman van Carmen van Geffen
Alsof het zo wezen moet lijkt het wel of ik hier het een na het andere boek over familie herkomst lees. Natuurlijk heb ik daar zelf deels ook zeggenschap over. Maar voorheen liet ik dit soort boeken toch wel vaker links liggen. Nu intrigeert het me steeds meer. Dat is vaak zo met dingen waar je je ineens voor open stelt, alsof het allemaal ineens voor het oprapen ligt. Het is denk ik meer je onderbewuste die je er bewust van maakt. Zo viel mijn oog op Erfstuk van auteur Carmen van Geffen.
‘’…Gelukkig is de mens,
David, psalm 30,31,32. Vers 1.
van wie de zonden zijn vergeven,
Die van de straf voor eeuwig is ontheven,
wiens wanbedrijf, waardoor hij was bevlekt,
voor het heilige oog des Heeren is bedekt.
Weldadig is de mens, wien ’t mag gebeuren,
Dat God naar recht hem niet wil schuldig keuren,
En die in ’t vroom en ongeveinsd gemoed;
Geen snood bedrog maar blank’ oprechtheid voedt…’’
Auteur Carmen van Geffen
Carmen van Geffen is een Nederlandse schrijfster en tevens kunstenares. Ze woont en werkt in Vlaanderen. Het boek ‘Erfstuk’ is gebaseerd op waargebeurde verhalen en materiaal uit het familiearchief. Carmen van Geffen vond een doos rond 2008 met allerlei verschillende privé brieven, testamenten, administratie en foto’s. Ze bestuurde elk stuk grondig en wist er rond 2019 een volgorde in te scheppen. Dit was de start van haar debuutroman ‘Erfstuk’. Het gaat uiteindelijk over (de)kolonisatie binnen een familie, het intergenerationele trauma, schaamte, verlies en verraad.
Erfstuk is een roman die gebaseerd is op waargebeurde feiten en op het koloniale verleden van Indonesië. Het was ook interessant om erover te lezen. Het verloop van het verhaal verraste me net zozeer als Ana. Hoewel er vooraan een stamboom staat, ging ik pas kijken wie wie was telkens er een nieuwe persoon werd geïntroduceerd. Er komen steeds meer geheimen aan het licht uit het verleden van haar grootvader. Zowel toen hij nog in Indisch-Nederland woonde als uit zijn leven in Nederland. Meer over de inhoud wil ik niet prijsgeven zodat je ook, net als ik, zelf de geheimen kan ontdekken.
Synopsis van Erfstuk
Anton is geboren in Nederlands- Indië, als kind van een koloniale planter en zijn concubine, een njai. Als hij tien is sterft zijn vader en moet hij vertrekken uit Java, naar zijn oom en tante in Nederland. Hij laat zijn inlandse moeder en zijn jeugd voorgoed in Indië achter.
Een mensenleven later wacht hij in een Nederlands verpleeghuis op zijn einde. Tijdens een van de bezoekjes van zijn kleindochter Ana geeft hij haar de opdracht zijn keris pusaka te vinden. Dit is een erfstuk uit zijn Indische verleden. Tijdens de zoektocht naar de keris ontsluiert Ana niet alleen langzaam maar zeker het leven van haar grootvader, ook haar eigen leven komt onder een vergrootglas te liggen.
Een geheim onthult in Erfstuk
Het verhaal van Ana en haar grootvader in Erfstuk ontsluiert zich in een rustig tempo. Het is 1989 wanneer de kleindochter Ana bij haar bezoek opa hevig geëmotioneerd aantreft. Hij vertelt hun een verhaal waarvan ze stijl van achter overslaan, want opa heeft ze jarenlang anders voorgehouden, (ik ga hier niet verder op in anders wordt het een spoiler). Waarom heeft hij dit geheim altijd verborgen gehouden en waarom vertelt hij het nu alsnog?
Dit gegeven in Erfstuk is natuurlijk voor een lezer een koekje in de koektrommel want wie wil er nu niet achter een familiegeheim aangaan? Ik in ieder geval wel. Misschien komt dat ook omdat mijn oma nooit iets verteld heeft over haar daadwerkelijke afkomst. Misschien weet ze het zelf niet eens. Anders dan ‘wit’ zijn in de jaren 20 en 30 was nogal een dingetje. Zeker als de rest van de zusjes wel ‘wit’ waren. Het blijft voor ons als familie dus een mysterie en we hopen nog altijd op een aanwijzing, hoe klein dan ook.
Dus de wens om net als Ana, de kleindochter, op pad gestuurd te worden om de belangrijke keris pusaka te achterhalen herken ik wel. Het is mij alleen (nog) niet overkomen.
Een nieuwe weg inslaan
De schrijfstijl van de schrijfster Carmen van Geffen in Erfstuk is prettig en de flashbacks in het verhaal vormen een mooi en kloppend geheel met het heden. Er komen nogal wat Indische woorden in voor, maar achterin staat er een woordenlijst. Voorin staat overigens de familiestamboom. Die sloeg ik zelf in eerste instantie even over want dat onthoud ik toch niet. Ik vond het wel leuk dat je gedurende het verhaal terug kan gaan naar de stamboom en zo de familielijn kan volgen.
In het boek is goed te merken dat wanneer er een geheim onthuld wordt, dat niet alleen maar één persoon treft. Meerdere mensen worden hierdoor geraakt. Een hele familie raakt ontregeld en zal een nieuwe weg moeten zoeken. Dat heeft Carmen van Geffen heel goed weten weer te geven in Erfstuk.
Geraakt of niet geraakt, dat is de vraag
En toch is er wat geks met Erfstuk. Ik herken het onderwerp en vind de zoektocht en wat dat met de familie doet heel interessant. Maar toch raakt het boek me emotioneel niet. In tegenstelling tot het boek ‘Boerenkool met rijst’ van Annette E. Baylé wat ik onlangs ook las. Ook over een zoektocht naar een verleden. Hoe komt dat toch dat het ene boek je wel raakt en het andere boek niet?
Ikzelf denk dat het een kleine trigger is die een auteur in zijn schrijfstijl weet te leggen waardoor het verhaal bij de een meer binnenkomt dan bij de ander. Dat is ook het fijne van lezen en het delen van ervaringen. Dat merk ik al jaren in mijn leesclub. Hoe een boek door zeven mensen zo verschillend ervaren kan worden. Zeker als het een boek betreft wat persoonlijke emoties oproept. Bij de een wekt het tranen op en bij de ander doet het hem of haar helemaal niets. En ook daar kunnen we altijd alleen maar tot de conclusie komen dat het in de zinsopbouw en/of woordkeuzes moet liggen. De ene schrijfstijl komt bij je binnen en de andere lees je als een aanname.
Benieuwd naar meer
Toch jammer dat die ‘aanname van verhaal’ bij mij, bij het boek ‘Erfstuk’, het geval was. Want het is een mooi gegeven en een prachtig familieverhaal waarvan ik zeker weet dat het andere wel zal emotioneren. Ik denk sowieso dat het menigeen aanzet tot een eigen zoektocht naar zijn of haar verleden. Als dit haar debuut is ben ik ook echt wel benieuwd naar een volgend boek want dat ze schrijven kan staat als een paal boven water. En wie weet raakt het volgende boek me dan meer dan ‘Erfstuk’, door bepaalde woorden en/of zinnen.
Specificaties Erfstuk
Auteur: Carmen van Geffen | Uitgeverij: Thomas Rap | Eerste uitgave: 2023 | Aantal Bladzijden: 383
Genre: roman, familieverhaal, geschiedenis, Indië | ISBN 9879400409613 | Meer informatie bij je lokale boekhandel of klik hier voor Bol
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
