Moedermelk – een intens bijzondere roman
Sinds ik voor StoerLeesVoer mag lezen en schrijven daag ik mijzelf een paar keer per jaar uit. Moedermelk is de uitdaging van deze periode geworden en wat ben ik daar blij mee! Voor mij zit de uitdaging in lezen bij het kiezen van een literaire roman. Zo een waar je echt goed voor moet gaan zitten, met zulk prachtig taalgebruik dat je het soms meerdere keren moet lezen. Nou dat is zeker gelukt! Wat een geluk dat ik mag schrijven voor een boekenblog en dat dit soort pareltjes dan op mijn pad komen.
Flaptekst Moedermelk
Ondanks de voortdurende dreiging van arrestatie en vervolging probeert een vrouw haar roeping te volgen als arts in het door de Sovjet-Unie bezette Letland. Met een even nauwkeurige als geëngageerde stijl dwingt Nora Ikstena ons een werkelijkheid onder ogen te komen waarin zelfs het prilste moederschap al wordt gekenmerkt door de alles usurperende staat.
Moedermelk is een bewonderenswaardig en ontroerend portret van drie generaties vrouwen die verwikkeld in een hoogst ongelijke strijd op de meeste precaire momenten toch nog geloof houden in een toekomst waarin zelfbeschikking mogelijk is.
Nora Ikstena* werd op 15 oktober 1969 geboren in Riga. Sinds haar debuut in 1998 heeft ze meer dan twintig boeken uitgegeven en ze is momenteel een van de meest gelezen en gewaardeerde schrijvers van Letland. Moedermelk werd een door de pers bejubelde bestseller en betekende de internationale doorbraak voor Ikstena.
Prachtig taalgebruik
Zoals je al aan de flaptekst kunt lezen, het taalgebruik in Moedermelk is prachtig. Ik geniet echt enorm van de zinsconstructies en de woordkeuzes. Deze roman is de eerste roman die ooit is vertaald uit het Lets naar het Nederlands. Brenda Lelie deed de vertaling, dit was dan ook haar debuut. Ik maak echt een grote buiging voor haar, zeker nadat ik het prachtige interview met haar las op de site van Athenaeum. Hierin staat bijvoorbeeld:
“Omdat het Lets zo ver afstaat van het Nederlands (onder andere door het gebruik van naamvallen, andere zinstructuren en het ontbreken van lidwoorden) maak ik eerst een soort van letterlijke tussenvertaling die in het Nederlands echt vreselijk klinkt. Vervolgens ‘vertaal’ ik die naar goedlopende Nederlandse zinnen.”
Dit laatste betekent eigenlijk dat Lelie haar eigen schrijfkunsten heeft meegegeven aan het boek. Ze heeft het wel moeten aanpassen, omdat een letterlijke vertaling nooit zo goed tot zijn recht was gekomen. Ik vind het belangrijk om ook de vertaler te belichten, juist bij dit soort romans.
Moedermelk is deels autobiografisch
Mij valt direct de datum op waar Moedermelk mee begint. Niet heel gek, want 15 oktober is namelijk mijn geboortedag. Als ik mij eenmaal verdiep in de achtergrond van de auteur, zie ik dat het ook haar geboortedag is. Het boek blijkt deels autobiografisch te zijn. Het is gebaseerd op de relatie die Nora Ikstena met haar moeder had. Moeder-dochter relaties zijn een groot thema in dit boek. Steeds wisselt het perspectief tussen die van de moeder en van de dochter.
Beide beleven de geschiedenis van Sovjet-Letland van een andere kant. Dit gaat van 1944 tot ongeveer 1990. Een belangrijke tijd, waarin aan de ene kant de hoop wordt belicht en aan de andere kant de tragiek van het te laat komen van deze hoop. Het is een rauw verhaal, waarbij je direct vanaf het begin wordt meegetrokken in de emotie. Na de geboorte van de dochter verdwijnt de moeder. Zij wil haar kind niet voeden met de melk vol bitterheid en verwarring. Naast dat dit metaforisch wordt bedoeld, is er ook sprake van letterlijke vergiftiging van de moedermelk. De moeder gebruikt pillen en alcohol.
Keuzevrijheid en zelfbeschikking is ook een belangrijk thema in Moedermelk. Dit wordt bijvoorbeeld geïllustreerd in de metafoor ‘melk’. Het kind dat kokhalzend de melk drinkt en dit niet meer hoeft, wil later toch een slokje nemen. Zelf bepalen, je niet laten verplichten, dit lijkt in beide perspectieven een belangrijk thema te zijn.
Toch heel liefdevol
Zelf heb ik heel liefdevolle herinneringen aan het geven van moedermelk aan mijn kinderen. Deze liefde voel ik ook als ik dit boek vast heb. De omslag, de opmaak, het is met liefde door uitgever Koppernik gemaakt. Daarnaast komt ook in het verhaal op meerdere momenten de liefde tussen moeder en kind, beide kanten op, naar voren. Ondanks depressie en verslaving heeft de moeder het beste voor met haar kind.
Meer literaire romans als Moedermelk lezen?
- Een casus – een literair hoogstandje dat aan denken zet
- Mijn vriendin Natalia – Laura Lindstedt, een bijzonder literair boek
- Teer – Nieuw vertaald, een invloedrijk en belangrijk werk
- De verre voortijd – een roman vol prachtig taalgebruik
- De schok – een roman vol verwarring en trauma
- Welkom in het rijk der zieken, een enkeltje chronisch ziek zijn
- De instructies, een eigentijdse roman van Carolina Trujillo
Specificaties Moedermelk
Auteur: Nora Ikstena | Vertaling: Brenda Lelie | Uitgever: Koppernik | 200 pagina’s | september 2023 | 9789083323909 | meer informatie bij je lokale boekhandel, kijk op de website van de uitgever of via bol.com
Welk woord of thema spreekt jou aan in een boek? Klik op een woord en ga naar boeken toe in dit thema!
avontuur basisschool boekenserie culturen dieren diversiteit emoties familie fantasie fantasy filosofie geheimen geschiedenis gevoelens graphic novel grappig het leven humor jezelf zijn klassieker kunst liefde maatschappij magie mentale gezondheid mindful moord mysterie natuur oorlog opgroeien politie prentenboek roman school seizoenen spannend sprookjes sterke vrouw thriller verhalenbundel vriendschap weetjesboek wereld zoekboek
- Karel viert Kerstmis – een prentenboek voor peuters - 11/11/2024
- Dit is Vos – een geweldig AVI-groeiboek - 03/10/2024
- Zuid-moeders hebben geen geheimen – een tweede roman - 01/10/2024